در این مقاله ما به بررسی مفهوم شاخص ترس و طمع و نقش آن در بازارهای مالی خواهیم پرداخت. از معنای واژگانی ترس و طمع گرفته تا تأثیرات آن بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران، در ادامه به شناخت عوامل مؤثر در تشکیل این شاخص و درجات مختلف آن می‌پردازیم.
شاخص ترس و طمع چیست؟
شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) مفهومی است که در بازارهای مالی معمولاً به دو رویکرد احساسی اشاره دارد که ممکن است بر تصمیمات سرمایه‌گذاران در مورد خرید یا فروش دارایی‌های مالی تأثیر بگذارد. این مفهوم اغلب به بازار سهام و بورس ارتباط داده می‌شود.
- ترس (Fear): در مواقعی که شاخص ترس بالاست، سرمایه‌گذاران ممکن است با عدم اطمینان و نگرانی در مورد نوسانات بازار روبرو شوند. این ممکن است باعث شود که سرمایه‌گذاران اقدام به فروش دارایی‌های مالی کنند یا برای گریز از ضررهای احتمالی، تا اطلاع ثانوی معاملات خود را به حالت تعلیق درآورند.
- طمع (Greed): در مواقعی که شاخص طمع بالاست، سرمایه‌گذاران ممکن است به طور غیرمعقولی به سودهای بیشتر فکر کنند و تصمیمات خود را بر اساس افزایش سود بگیرند. این ممکن است باعث شود که سرمایه‌گذاران به طور هیجانی اقدام به خرید انبوه سهام کنند.
شاخص ترس و طمع معمولاً بر اساس متغیرهای مختلفی مانند روند قیمت‌ها، حجم معاملات، نسبت‌های مالی، اخبار اقتصادی، و رویدادهای جهانی تحلیل می‌شود. این شاخص‌ها به عنوان یک نشانگر عاطفی در بازار مالی استفاده می‌شوند و معمولاً به منظور تحلیل تغییرات در رفتار سرمایه‌گذاران و تصمیم‌گیری‌های آن‌ها به کار می‌روند.
چه عواملی در شاخص ترس و طمع نقش دارند؟
برخی از اصلی‌ترین عواملی که در ایجاد شاخص ترس و طمع نقش دارند، عبارت‌اند از:
- روند قیمت‌ها: تغییرات قیمت‌های دارایی‌های مالی مانند سهام، ارزها، طلا و دیگر دارایی‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. افزایش ناگهانی قیمت‌ها ممکن است باعث افزایش طمع و کاهش ترس شود و برعکس.
- حجم معاملات: حجم معاملات و تغییرات در حجم معاملات نیز نشانه‌ای از علاقه و اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار می‌باشد. حجم بالا و تراکم معاملات ممکن است نشان دهنده ترس و طمع بیشتر باشد.
- نسبت‌های مالی: نسبت‌های مالی مانند P/E (نسبت قیمت به سود)، P/B (نسبت قیمت به ارزش دفتری) و دیگر نسبت‌ها نیز در این امر تأثیرگذار هستند. افزایش نسبت‌های مالی ممکن است ترس را افزایش و طمع را کاهش دهد.
- اخبار اقتصادی و رویدادها: اخبار و رویدادهای مرتبط با اقتصاد جهانی، سیاست‌های مالی و پولی، تصمیمات بانک‌ها، تغییرات سیاسی و دیگر عوامل جهانی نیز در ایجاد شاخص ترس و طمع تأثیرگذارند. اخبار مثبت ممکن است طمع را افزایش دهد و اخبار منفی ممکن است ترس را افزایش دهد.
- رویدادهای تکنیکال: تحلیل‌های تکنیکال مانند نمودارهای قیمت و حجم، میانگین‌های متحرک، و الگوهای نموداری نیز در تشکیل شاخص ترس و طمع تأثیرگذار هستند.
درجات مختلف شاخص ترس و طمع
شاخص ترس و طمع به صورت یک اسکور یا اعدادی از ۰ تا ۱۰۰ یا مقادیر دیگر نمایش داده می‌شود. این اعداد نشان‌دهنده نسبت ترس به طمع در بازار مالی در لحظه‌ای خاص هستند. معمولاً اسکورهای بالاتر نشان‌دهنده طمع بیشتر و اسکورهای پایین‌تر نشان‌دهنده ترس بیشتر هستند. در زیر، چند درجه مختلف از شاخص ترس و طمع توضیح داده شده است:
- ۰-۳۰: ترس شدید (Extreme Fear): در این مرحله، سرمایه‌گذاران به طور عمده نگرانی دارند و اغلب به فروش دارایی‌های مالی خود می‌پردازند. این می‌تواند به علت تغییرات منفی در بازار یا اخبار بد درباره اقتصاد جهانی باشد.
- ۳۱-۴۹: ترس متوسط (Fear): در این مرحله، معامله‌گران نسبت به بازار نگرانی نسبی دارند، اما هنوز بیم این را دارند که مبادا بازار نزولی باشد. آن‌ها ممکن است تصمیماتی احتیاطی بگیرند اما همچنان در بازار باقی بمانند.
- ۵۰: تعادل (Neutral): عدد ۵۰ معمولاً به عنوان وضعیت تعادل در بازار تفسیر می‌شود. این رقم نشان از تردید معامله‌گران در ورود یا خروج از بازار دارد.
- ۵۱-۶۹: طمع متوسط (Greed): در این مرحله، انتظار سود بیشتری دارند. آن‌ها ممکن است به بازار بیشتر اعتماد کنند و معمولاً خریدهای بیشتری انجام دهند.
- ۷۰-۱۰۰: طمع شدید (Extreme Greed): در این مرحله، طمع سرمایه‌گذاران به حداکثر می‌رسد و آن‌ها اغلب به صورت غیرمعقول به سود بالاتر فکر می‌کنند.
توجه داشته باشید که شاخص ترس و طمع توسط منابع مختلف و به وسیله معیارهای متفاوتی محاسبه می‌شود، بنابراین اعداد و معانی آن‌ها ممکن است با هم تفاوت داشته باشند. این شاخص‌ها بیشتر به عنوان ابزارهای مرجع برای تحلیل رفتار عاطفی در بازار مالی استفاده می‌شوند و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
چگونه می‌توان از شاخص ترس و طمع اطلاع پیدا کرد؟
برای اطلاع از شاخص ترس و طمع، معمولاً به یک سرویس یا سایت مالی معتبر مراجعه می‌شود که این شاخص را منتشر می‌کند. این سایت‌ها معمولاً شاخص ترس و طمع را بر اساس تحلیل‌های متعددی مانند تغییرات در قیمت‌ها، حجم معاملات، نسبت‌های مالی و اخبار اقتصادی محاسبه و نمایش می‌دهند.
اغلب این شاخص‌ها با یک سنجشگر عددی یا به شکل یک نمودار تجسمی نمایش داده می‌شود که نشان‌دهنده نسبت ترس به طمع در بازار مالی در زمان واقعی است. با مشاهده این شاخص، سرمایه‌گذاران و تریدرها می‌توانند بفهمند که بازار در چه وضعیتی قرار دارد و از آن به عنوان یک ابزار مرجع برای تصمیم‌گیری در مورد استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود استفاده کنند.
توجه داشته باشید که اگر در معاملات اسپات یا فیوچرز معامله می‌کنید، حتما باید از مفهوم این دو اطلاع داشته باشید. زیرا، شاخص ترس و طمع در معاملات اسپات با شاخص ترس و طمع در معاملات فرق دارد. به همین خاطر درک تفاوت اسپات و فیوچرز در فارکس برای تریدرها بسیار واجب است.
شاخص ترس و طمع چگونه بر بازار تاثیر می‌گذارد؟
شاخص ترس و طمع تأثیر قابل توجهی بر بازار مالی دارد. زمانی که این شاخص به سمت ترس بیشتر انتقال می‌یابد، سرمایه‌گذاران به طور عمده در مورد نوسانات بازار نگران و ناراحت هستند و ممکن است به فروش دارایی‌های مالی بپردازند، که می‌تواند منجر به کاهش قیمت‌ها شود.
به عبارت دیگر، ترس بیشتر می‌تواند بازار را به سمت کاهش هدایت کند. از طرفی، وقتی شاخص به سمت طمع بیشتر حرکت می‌کند، سرمایه‌گذاران به طور عمده به دنبال سود بیشتر و افزایش قیمت‌ها هستند و این ممکن است بازار را به سمت صعود هدایت کند. بنابراین، شاخص ترس و طمع بیانگر تقابلات عاطفی در بازار مالی است و می‌تواند تصمیم‌گیری‌ها و عملکرد بازار را تحت تأثیر قرار دهد.
